7 ประเภทสวนสาธารณะเป็นอย่างไร เรามีอยู่เท่าใดกันแน่

ตอนเช้าไปทำงาน เลิกงานแล้วก็อยากพักผ่อนกับครอบครัว เดินเล่นดูผู้คน ชมธรรมชาติแล้วผ่อนคลายจิตใจไปกับมันอย่างช้าๆ นี่คือสิ่งที่ใครหลายคนต้องการ โดยเฉพาะเมื่ออาศัยอยู่ในเมืองที่เร่งรีบและเคร่งเครียด มีเพียงพื้นที่สี่เหลี่ยมให้พักผ่อน ก็ต้องการพื้นที่ทำกิจกรรมออกแรงกันบ้าง อย่างเช่น สวนสาธารณะ

สวนสาธารณะเกิดขึ้นครั้งแรกในประเทศอังกฤษ ช่วงการปฏิวัติอุตสาหกรรม ตรงกับช่วงระหว่างกลางสมัยกรุงธนบุรีถึงต้นสมัยรัตนโกสินทร์ มีแรงงานอพยพเข้ามาทำงานในเมืองเป็นจำนวนมาก ทำให้เกิดเป็นชุมชนแออัด ที่ขาดสุขลักษณะขึ้นมา ด้วยพื้นที่แออัดตรงนั้นไม่เพียงพอต่อการพักผ่อน พวกเขาจึงเริ่มบุกรุกสวนของชนชั้นสูง เกิดเป็นคดีบ่อยครั้ง

สุดท้ายจึงมีการเรียกร้องให้เปิดอุทยานให้ประชาชนเข้าไปใช้งาน โดยสมัยนั้นจะเรียกกันว่า อุทยานประชาชน แล้วก็ผันมาเรียกว่า สวนสาธารณะ อย่างทุกวันนี้ในเวลาต่อมา

สวนสาธารณะหลักในประเทศไทยมีองค์ประกอบอย่างไรบ้าง

• จะต้องมีรั้วล้อมรอบ
• มีการกำหนดเวลาปิด-เปิดที่แน่นอน
• มีเจ้าหน้าที่ควบคุมดูแลประจำ
• สามารถรองรับและให้บริการประชาชนทั่วไป
• มียามรักษาความปลอดภัยดูแลความปลอดภัย 24 ชั่วโมง
• มีพันธุ์ไม้ที่หลากหลาย มีการปลูกต้นไม้ดอกไม้ประดับหมุนเวียนตลอดปี
• มีสิ่งอำนวยต่างๆ ทั้งสวนนันทนาการและกีฬา
• มีกฎหมายและระเบียบการใช้สวนสาธารณะที่กรุงเทพฯ ประกาศใช้ในสวนสาธารณะ
  

แต่หากเรานับพื้นที่สีเขียวที่ถูกบัญญัติว่าเป็นสวนสาธารณะจริงๆ แล้ว ยังมีสวนอื่นๆ ที่แบ่งออกได้อีก 7 ประเภท ดังนี้

ประเภทที่ 1 สวนย่อมขนาดเล็ก (Pocket Park, Mini Park, Tot lots)

มีทั้งหมด 3,942 แห่ง รวมพื้นที่ 4,294,610.546 ตารางเมตร มีเยอะเป็นอันดับที่ 5

ลักษณะที่ต้องมี

• มีขนาดพื้นที่ไม่เกิน 2 ไร่
• รัศมีบริการเป็นวงรอบประมาณ 1 กิโลเมตร
• การให้บริการระยะเดินใช้เวลา 5-10 นาที
• การกระจายตัวของสวนควรอยู่ในระยะเดินเท้า
• มีการเข้าถึงโดยสะดวกและไม่ต้องข้ามถนน อาจอยู่ระหว่างอาคารหรือกลุ่มอาคาร
• มีแนวทางการพัฒนาโดยอาศัยที่เว้นว่างขนาดเล็ก ที่ทิ้งร้าง
• เหมาะสำหรับย่านที่มีครอบครัวมาก ใช้เป็นที่สำหรับเด็กเล่น ออกกำลังกายและพักผ่อนของประชาชน
  

มีทั้งต้นไม้ที่ปลูกไว้บนทางเท้าหรือพื้นที่จอดรถ หรือเป็นสวนหย่อมในร้านค้าต่างๆ ก็นับด้วยเช่น เท่าที่ดูการนับบางครั้งก็นับที่อยู่ส่วนพื้นที่คอนโดมิเนียม เช่น สวนหย่อม คอนโดลุมพินีเพลส ถนนบรมราชชนนี

ประเภทที่ 2 สวนหมู่บ้าน (Neighbourhood Park)

มีทั้งหมด 1,107 แห่ง รวมพื้นที่ 10,434,822.676 ตารางเมตร มีเยอะเป็นอันดับที่ 1

• มีขนาดพื้นที่มากกว่า 2 ไร่แต่ไม่เกิน 25 ไร่
• รัศมีการให้บริการเป็นวงรอบประมาณ 1-3 กิโลเมตร
• เป็นสวนสำหรับประชาชนผู้อาศัยในละแวกบ้านนั้น
• มีสิ่งอำนวยความสะดวกมากกว่าสวนหย่อมขนาดเล็ก
  

หากให้เห็นภาพจริงๆ สวนหมู่บ้านจะเป็นสวนที่ชาวคอนโดคุ้นเคยกันดี เพราะก็คือสวนที่ทางโครงการจัดเตรียมไว้ให้ลูกบ้านนั่นเอง ซึ่งจะมีทั้งในแนวราบและแนวสูง เพียงแต่แนวสูงอาจมีการนับทั้งพื้นที่ตั้งของโครงการเลย เช่น สวนหย่อมรอบอาคารคอนโดมิเนียมแซมเบอร์ส เฌอ ถนนรัชดารามอินทรา สาย 350

ประเภทที่ 3 สวนชุมชน (Community Park)

มีทั้งหมด 87 แห่ง รวมพื้นที่ 6,505,315.116 ตารางเมตร มีเยอะเป็นอันดับที่ 4

• มีพื้นที่มากกว่า 25 ไร่แต่ไม่เกิน 125 ไร่
• รัศมีบริการเป็นวงรอบประมาณ 3-8 กิโลเมตร
• มีสิ่งอำนวยความสะดวกเพิ่มมากกว่า 2 สวนแรกและมีที่เล่นกีฬา
• มีพื้นที่สำหรับการพักผ่อนแบบเพลิดเพลินกับสิ่งสวยงาม เช่น ไม้ดอกไม้ประดับ
  

มาถึงสวนสีเขียวคุณภาพกันบ้าง เพราะพื้นที่สวนตรงนี้จะมีการกำหนดชัดเจนว่าให้มีต้นไม้ประดับ และต้องมีพื้นที่กว้าง ส่วนใหญ่จึงเป็นสวนสีเขียวอย่างเช่น สวนปทุมวนานุรักษ์, สวนเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิม พระชนมพรรษา 7 รอบ

ประเภทที่ 4 สวนระดับย่าน (District Park)

มีทั้งหมด 19 แห่ง รวมพื้นที่ 7,492,456.600 ตารางเมตร มีเยอะเป็นอันดับที่ 3

• มีขนาดพื้นที่มากกว่า 125 ไร่แต่ไม่เกิน 500 ไร่
• รัศมีบริการมากกว่า 8 กิโลเมตร
• การให้บริการผู้อยู่ใกล้มาด้วยการเดินผู้ที่อยู่ไกลเดินทางด้วยระบบขนส่งมวลชน รถยนต์
• มีสิ่งอำนวยความสะดวกบางอย่างที่ไม่มีในสวน 1-3 ก่อนหน้าเช่น บริเวณปิกนิก ที่จอดรถ ลานอเนกประสงค์ บริเวณที่มีฃักษณะเฉพาะเช่น สวนดอกไม้ขนาดใหญ่สระ แล่นเรือ จักรยาน บึงตกปลา ลำธาร 

นับเป็นสวนที่มีจำนวนไม่มาก แต่คุณภาพดีเยี่ยม เพราะมีทั้งกิจกรรมเพื่อคนเมืองมากมาย และพื้นที่สีเขียวให้เราได้ดื่มด่ำกับธรรมชาติ เช่น พื้นที่สีเขียวในวังทวีวัฒนา, พื้นที่สีเขียวในพระราชวังสวนจิตรลดา

ประเภทที่ 5 สวนระดับเมือง (City Park)

มีทั้งหมด 2 แห่ง รวมพื้นที่ 2,322,843.600 ตารางเมตร มีเยอะเป็นอันดับที่ 6

• มีพื้นที่มากกว่า 500 ไร่ขึ้นไป
• รัศมีบริการเป็นวงรอบแก่คนทั้งเมืองและพื้นที่ใกล้เคียง ในเขตอิทธิพลของเมือง
• มีลานกว้างสำหรับการจัดงานประเพณี
• ผู้มาใช้บริการเดินทางมาจากทั่วกรุงเทพมหานครและใช้เวลาพักผ่อนนานกว่าครึ่งวัน
• มีกิจกรรมในสวนที่หลากหลายและเน้นหนักไปทางด้าน Active Recreation นอกเหนือจากกิจกรรมต่างๆ ที่มีอยู่ในสวนระดับ 1-4 เป็นกิจกรรมที่สนุกสนาน ตื่นเต้น ดึงดูดใจ
  

มีน้อยแต่เน้นหนักด้านคุณภาพกับจริงกับสวนสาธารณะขนาดใหญ่อย่าง สวนสาธารณะศูนย์กีฬาบึงหนองบอนและ สวนหลวง ร.๙

ประเภทที่ 6 สวนถนน (Street Park)

มีทั้งหมด 2,904 แห่ง รวมพื้นที่ 7,183,103.892 ตารางเมตร มีเยอะเป็นอันดับที่ 2

แบ่งประเภทได้อีก 3 ประเภท

1. สวนไหล่ทางหรือทางจักรยาน: เป็นแนวต้นไม้ที่เรามักจะเห็นกันตามข้างถนน
2. สวนเกาะกลาง: สวนที่เกาะกลางถนน
3. สวนทางแยก: สวนที่เกาะทางแยก มักมีพื้นที่เป็นทรงสามเหลี่ยม
   

ประเภทที่ 7 สวนเฉพาะทาง (Special Purpose Park)

มีทั้งหมด 17 แห่ง รวมพื้นที่ 290,672.000 ตารางเมตร มีเยอะเป็นอันดับที่ 7

ไม่จำกัดขนาดเช่น สวนอนุเสาวรีย์ลานอเนกประสงค์ สวนประวัติศาสตร์สวนวัฒนธรรม เช่น สวนอนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ สวนหย่อมลานพลับพลามหาเจษฏาบดินทร์ ฯลฯ

และพื้นที่สีเขียวที่ยังไม่ได้ระบุประเภทอีกกว่า 8,093 แห่ง รวมพื้นที่ 38,540,949.190 ตารางเมตร

ดังนั้นหากจัดอันดับเรียงตามจำนวนพื้นที่จริงๆ จะได้ดังนี้

1. สวนหมู่บ้าน (Neighbourhood Park)
2. สวนถนน (Street Park)
3. สวนระดับย่าน (District Park)
4. สวนชุมชน (Community Park)
5. สวนย่อมขนาดเล็ก (Pocket Park, Mini Park, Tot lots)
6. สวนระดับเมือง (City Park)
7. สวนเฉพาะทาง (Special Purpose Park)
   

ได้เห็นข้อมูลที่ทางสำนักงานสวนสาธารณะและสำนักงานสิ่งแวดล้อมจัดเก็บกันมา น่าจะทำให้ทุกคนได้เห็นปริมาณพื้นที่สีเขียวที่มีในเมืองกรุงง่ายมากขึ้น และได้สังเกตอย่างหนึ่งว่าสวนสาธารณะเหล่านี้ยังไม่ได้รับการกระจายมากพอ โดยเฉพาะกับสวนที่สามารถพักผ่อนได้จริง (สวนชุมชน - สวนระดับย่าน - สวนระดับเมือง) ดังนั้นหากต้องการพื้นที่สีเขียวไว้พักผ่อนจริงๆ แนะนำว่าควรเลือกที่พักอาศัยที่มีสวนหมู่บ้านหรือสวนหย่อมในพื้นที่ส่วนกลางกว้างขวางไปก่อน เพราะอย่างไรกรุงเทพฯ ก็ยังมีแผนที่จะเพิ่มพื้นที่สีเขียวอยู่เรื่อยๆ มารอดูกัน

ที่มา: http://203.155.220.118/green-parks-admin/