บอกต่อความเป็นไทยกับวัสดุดั้งเดิมที่ควรค่าแก่การรู้จัก

ประเทศไทยเรานับว่าเป็นอีกหนึ่งประเทศบนโลก ที่มีความเก่าแก่ทางวัฒนธรรม ศิลปะ และขนบธรรมเนียมประเพณี ซึ่งสิ่งหนึ่งที่ทำให้ชาวต่างชาติให้ความสนใจ และเรียกได้ว่าเป็นสิ่งที่สร้างรายได้เข้าสู่ประเทศ รวมทั้งผู้คนในชุมชนมากที่สุดอย่างหนึ่งก็คือ งานศิลปะ และหัตถกรรมนั่นเอง

สำหรับงานศิลปหัตถกรรมที่ทำให้ชาวต่างชาติรู้จักกับประเทศไทยมากขึ้นนั้น ได้แก่ งานปั้นดินเผา, งานเครื่องเงิน, งานจักสาน และอีกมากมาย ซึ่งล้วนแต่เป็นผลงานที่มีเอกลักษณ์ของความเป็นไทย บอกเล่าเรื่องราวของคนไทยได้เป็นอย่างดี ลองมาทำความรู้จักกับงานศิลปหัตถกรรมที่น่าสนใจ และควรค่าต่อการอนุรักษ์เหล่านี้กัน

หวาย

หวายจัดเป็นพืชตระกูลปาล์มชนิดหนึ่ง ว่ากันว่ามีความเป็นมากว่า 4,000 ปีก่อน บนพื้นที่อำเภอศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี ชาวบ้านนิยมนำมาใช้ในงานหัตถกรรมมากที่สุดชนิดหนึ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในงานด้านจักสาน ซึ่งสาเหตุที่นิยมนำหวายมาใช้ในงานจักสานก็เพราะ หวายมีเนื้อเหนียว แข็งแรง และมีความยืดหยุ่นสูง แถมยังจักเป็นเส้นบางๆ ได้ง่าย ดัดทรงโค้งงอได้ดี

โดยหวายก็สามารถจักสานให้เกิดเป็นงานหัตถกรรมได้ทั้งเฟอร์นิเจอร์อย่าง โต๊ะ, ม้านั่ง, หรือเตียงนอน หากนำมาใช้ในงานตกแต่งที่อยู่อาศัย ก็นำมาใช้ได้ทั้งฝ้า ผนังและหน้าต่าง นอกจากนี้ก็ยังนำมาใช้เป็นเครื่องเรือนได้ตั้งแต่ ตะกร้า หรือถาดใส่อาหารได้อีกด้วย

ตับจาก

ตับจากเป็นอีกหนึ่งภูมิปัญญาชาวบ้าน ที่มีที่มาจากการเย็บขึ้นเพื่อใช้เป็นหลังคาในการสร้างที่อยู่อาศัย ซึ่งตับจากก็มาจากการใช้ใบจากที่มีความแก่ และค่อนข้างใหญ่ โดยขั้นตอนในการเย็บตับจากก็ไม่ได้ง่ายซะทีเดียว เพราะต้องนำใบจากไปแช่น้ำจากนั้นก็นำหวายมาเหลาให้แหลมเพื่อใช้สำหรับการเย็บ ซึ่งส่วนสำคัญที่เย็บใบจากรวมกันเป็นตับได้ก็คือ ไม้ไผ่นั่นเอง

เรียกได้ว่าตับจาก แม้จะดูเหมือนจะสมารถผลิตขึ้นเองได้ง่ายๆ แต่ในความเป็นจริงแล้วไม่ง่ายเลย เพราะต้องมีความเข้าใจทั้งขั้นตอนการผลิต การคัดสรรวัสดุที่แข็งแรงในการทำตับจาก ทำตับจากกลายเป็นงานหัตถกรรมอีกประเภทหนึ่งที่ควรอนุรักษ์ และให้ความสำคัญกับเก็บรักษาต่อไป

กระจูดสาน

กระจูดสาน เป็นงานหัตถกรรมที่มีความสำคัญกับชาวใต้มายาวนานเมื่อครั้งสมัยอดีต ซึ่งกระจูดนั้นเปรียบเสมือนของจำเป็นต่อการใช้ชีวิตประจำวันในสมัยก่อนมากทีเดียว โดยการนำกระจูดมาสานให้เกิดเป็นสิ่งของสำหรับใช้งานในด้านต่างๆ อาทิเช่น สมุก (ลักษณะคล้ายกระติ๊บใส่ข้าวเหนียวของภาคอีสาน), กระบุง, เสื่อกระจูด และเบาะรองนั่งหรือหมอนอิง

ปัจจุบันมีการนำกระจูนสานมาใช้เป็นส่วนหนึ่งของการตกแต่งบ้านและคอนโดกันมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งการตกแต่งในสไตล์ที่เน้นความเป็นไทย และให้ความรู้สึกคลาสสิค ซึ่งนอกจากจะใช้เพื่อการตกแต่งแล้ว ยังมีการนำกระจูดมาสายมาเป็นกระเป๋า และของใช้ภายในที่อยู่อาศัยกันมากขึ้นด้วย นับว่าเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับกระจูดของภาคใต้ได้ดีทีเดียว

ผักตบชวา

หลายๆ คนคงจะทราบกันดีว่า ผักตบชวาเป็นพืชที่มักจะถูกมองข้ามและถูกเก็บทิ้งกันเป็นจำนวนมาก แต่ด้วยความที่ปริมาณของผักตบชวาที่เกิดขึ้นนั้นมีจำนวนที่ค่อนข้างมากจนล้นตลาด ทำให้เกิดการนำมาแปรรูปในด้านงานหัตถกรรม ซึ่งก็มีทั้งกระเป๋า, ตะกร้า, หมวก หรือจะนำไปใช้เป็นของแต่งบ้านก็ช่วยเพิ่มความสวยงามให้กับสไตล์ของบ้านและคอนโดได้ดีทีเดียว

นอกจากงานหัตถกรรมแบบสานทั่วไปแล้ว ผักตบชวายังถูกนำไปใช้ทอร่วมกับผ้าฝ้ายจนเกิดเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ อย่างเสื้อผ้า และโซฟา ซึ่งไม่เพียงแค่ความแตกต่างในการใช้งานเท่านั้น แต่เนื้อผิวของผลิตภัณฑ์ก็มีความนุ่มนวลน่าสัมผัสมากขึ้นด้วย

ดินเผา

งานปั้นดินเผานั้น จัดเป็นงานประติมากรรมที่มีประวัติความเป็นมายาวนาน อีกทั้งยังเป็นงานศิลปะที่บ่งบอกถึงเรื่องราวประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมของประเทศไทยเราได้ดีที่สุดอย่างหนึ่ง แต่งานปั้นดินเผาก็ไม่ใช่เรื่องที่สามารถทำขึ้นได้ง่าย เพราะขั้นตอนในการเตรียมวัตถุดิบที่มีหลายขั้นตอน และการปั้นให้ได้รูปสวยงามก็ต้องอาศัยความวิจิตร ความชำนาญของช่างปั้นเป็นส่วนสำคัญด้วย

ปัจจุบันงานปั้นดินเผาเริ่มมีให้เห็นน้อยลง เนื่องจากวิธีการผลิตงานปั้นที่สามารถทำได้ง่ายและใช้เพียงไม่กี่ขั้นตอนจากเครื่องจักรอุตสาหกรรม แต่สิ่งที่ต่างกันอย่างเห็นได้ชัดก็คือ เรื่องราวความเป็นมาของเครื่องปั้นดินเผาต่างๆ และความปราณีตวิจิตรที่เห็นได้อย่างชัดเจน ทำให้การอนุรักษ์ สืบสานต่องานศิลปะชนิดนี้เป็นสิ่งที่สำคัญสำหรับคนรุ่นใหม่เป็นอย่างมาก

ไผ่สาน

ไผ่สานเป็นงานหัตถกรรมที่เป็นที่รู้จักกันในแถบภาคใต้ เพราะมีชาวบ้านในชุมชนที่ให้ความสำคัญกับการสานไผ่อยู่เป็นจำนวนมาก โดยการสานไผ่น้้นก็เป็นวิธีการแปรรูปต้นไผ่ให้เกิดเป็นรายได้ต่อชุมชน และนำมาเพื่อใช้งานในหลายๆ ด้าน ซึ่งไม่เพียงแค่เรื่องของความสวยงามเท่านั้น แต่ไผ่สานยังมีความแข็งแรง ทนทาน ยิ่งในปัจจุบัน นอกจากจะสานไผ่เป็นกระเป๋า ตะกร้า หรือเฟอร์นิเจอร์แล้ว ยังมีการสานไผ่เพื่อนำมาใช้เป็นฝ้าเพดาน, รั้วระแนง หรือกรุฝาผนังได้อีกด้วย

เครื่องเงิน

เมื่อพูดถึงเครื่องประดับของชาวไทยในสมัยอดีตแล้ว เครื่องเงินย่อมเป็นหนึ่งในสิ่งที่ขาดไม่ได้เลยทีเดียว ด้วยความที่มีลักษณะแวววาว และตกแต่งให้เกิดเป็นรูปร่างที่สวยงามแล้ว เครื่องเงินยังเป็นสิ่งที่บ่งบอกได้ถึงพื้นเพ ความเป็นมาของผู้ส่วมใส่ได้อีกด้วย นั่นก็เพราะเครื่องเงินมีความแตกต่างกันในแต่ละภาค โดยที่แต่ละภาคก็มีความสวยงามที่โดดเด่นไม่แพ้กัน ทำให้การใส่เครื่องเงินเป็นเครื่องประดับมีความสำคัญกับชาวไทยมายาวนาน

ปัจจุบันเครื่องเงินเริ่มได้รับความนิยมน้อยลง เห็นได้จากช่างทำเครื่องเงินที่ลดลง และงานเครื่องเงินที่สวยงามมีคุณภาพจริงๆ ก็เริ่มหาซื้อได้ยากมากขึ้น แต่เมื่อมองถึงการสร้างกำไรจากเครื่องเงินแล้ว พบว่าชาวต่างชาติโดยเฉพาะในแถวยุโรป ยังให้ความสนใจ และชื่นชอบเครื่องเงินของไทยเรามากมายทีเดียว ทำให้เครื่องเงินเป็นอีกหนึ่งสินค้าส่งออกที่มีคุณค่า และควรได้รับการสนับสนุนจากคนรุ่นใหม่กันมากขึ้น

งานศิลปหัตถกรรม ถือได้ว่าเป็นตัวแทนที่แสดงออกถึงประเพณีและวัฒนธรรมของคนไทยเราได้มาก ซึ่งในบางประเภทก็สามารถบอกเล่าความเป็นมาของประวัติศาสตร์ได้อย่างยอดเยี่ยม การอนุรักษ์งานหัตถกรรมและวัสดุเก่าแก่อันมีค่าเหล่านี้ จึงเป็นสิ่งที่ชาวไทยทุกคน ‘ต้อง’ รักษาเอาไว้ ให้อยู่คู่กับคนรุ่นต่อๆ ไปอีกนานเท่านาน

บทความที่เกี่ยวข้อง

3 นวัตกรรมวัสดุพื้นผิวแต่งห้องให้สวยตรงฟังก์ชัน

"กระเบื้องโมเสค" ไอเดียแต่งห้องจากวัสดุชิ้นเล็กที่ไม่ธรรมดา

ทำความรู้จักวัสดุปูพื้นยอดนิยมในโครงการคอนโดมิเนียม

7 Item Luxury เพิ่มความแพงให้กับคอนโดฯ